Tradities zijn de stille kracht achter veel geüniformeerde beroepen. Of het nu gaat om de eerste keer dat je de eed aflegt, het dragen van een ceremonieel uniform, het herdenken van een gevallen collega, of de uitreiking van je diploma – dit soort rituelen vormen de ruggengraat van de cultuur bij brandweer, politie en defensie. Ze zorgen voor trots, verbondenheid en continuïteit. In dit artikel nemen we je mee langs de belangrijkste Nederlandse tradities binnen deze diensten en staan we stil bij waar kansen liggen om dit verder te versterken voor bijvoorbeeld de ambulancedienst en handhaving.
Waarom we dit blog schrijven?
Een van onze drie pijlers is: Trots. Tradities en gebruiken zijn naar mijn mening een thema die daar onlosmakelijk mee verbonden zijn. Daarnaast sprak ik tijdens een uitgebreide kennismaking voor de podcast met 
We hebben voor dit blog de focus gelegd doelgroepen die het meest vertegenwoordigd zijn op ons online platform. Werk jij bijvoorbeeld bij de KNRM, rijkswaterstaat of een andere uniform organisatie? Dan horen we graag welke gebruiken jullie hanteren.
1. Beëdiging: de belofte van trouw
Bij veel diensten begint het met een eed of belofte. Je zweert trouw aan de wet, de grondwet of je korps – en die woorden markeren de officiële start van je loopbaan.
- Politie: Iedere agent legt bij indiensttreding de ambtseed of - belofte af. Vaak gebeurt dit in ceremonieel uniform, in het bijzijn van familie. De politievlag – een vaandel dat in 2013 werd ingesteld – maakt het geheel extra plechtig.
- Brandweer: Beëdiging is wettelijk niet verplicht, maar veel korpsen organiseren wel een ceremonieel moment als iemand toetreedt of een opleiding afrondt. Bijvoorbeeld door symbolisch een pager, helm of certificaat te overhandigen.
- Defensie: Militaire beëdigingen zijn diepgeworteld en vaak publiek. Nieuwe militairen leggen de eed af op het vaandel van hun eenheid, met saluut, toespraken en familie erbij.
- Handhaving (BOA’s): Een wettelijke beëdiging is verplicht. Vaak gebeurt dit bij de burgemeester of de rechter, maar steeds meer gemeenten maken hier een officiële ceremonie van.
- Ambulancezorg: In sommige regio’s leggen medewerkers een eed af als ze bijzondere bevoegdheden krijgen, maar een vaste traditie ontbreekt. Hier liggen kansen om het korpsgevoel te versterken.
De beëdiging is een krachtig moment. Het maakt duidelijk: vanaf nu hoor je erbij. En dat versterkt de onderlinge verbondenheid.
2. Herdenken: stilstaan bij wie viel in dienst
Tradities helpen ook bij verlies. Wanneer collega’s omkomen tijdens het werk, geven vaste rituelen houvast en erkenning.
- Brandweer: Jaarlijks is er de nationale herdenking in Schaarsbergen. Overal in het land wordt om 13.00 uur een water-ereteken gevormd en één minuut stilte gehouden. Namen van omgekomen collega’s worden opgelezen.
- Politie: In de Tuin van Bezinning in Warnsveld worden politiemensen herdacht die omkwamen in dienst. Dit gebeurt jaarlijks in juni met korpsleiding, nabestaanden en collega’s.
- Defensie: Herdenkingen zijn verweven met de organisatie. Denk aan Dodenherdenking op 4 mei, Veteranendag en militaire uitvaarten met saluutschoten, vaandelgroet en trompetgeschal.
- Ambulance en handhaving: Bij overlijden is het eerbetoon vaak spontaan: een minuut sirenes, een stoet collega’s. Een nationale herdenking bestaat nog niet, maar zou recht doen aan de inzet van deze beroepen.
Herdenken houdt verhalen levend. Het geeft erkenning aan nabestaanden én aan collega’s die dagelijks risico’s nemen.
3. Uniform & ceremonieel tenue
Het nette uniform – het ‘nummer één’ – is méér dan kleding. Het straalt autoriteit, eenheid en eer uit, zeker bij ceremonies.
- Politie: Bij officiële momenten draagt men het donkerblauwe jasje met pet. Het tenue is strak voorgeschreven.
- Brandweer: Veel korpsen hebben een donker gala-uniform met insignes en pet. Wordt gedragen bij jubilea, uitreikingen of uitvaarten.
- Defensie: Van veldtenue tot galapak met sabel of baret – defensie kent een rijke uniformtraditie. Elke eenheid heeft eigen kenmerken.
- Handhaving en ambulancezorg: Er is doorgaans één standaard uniform die ook tijdens het werk gedragen wordt. Maar ook hier is het netjes dragen ervan bij bijzondere gelegenheden steeds belangrijker.
Kleding beïnvloedt gedrag. Een ceremonieel uniform maakt een gebeurtenis direct formeler en indrukwekkender.
4. Diploma’s en bevorderingen: successen vieren
Naast start en afscheid is er ruimte voor trots. Het behalen van een diploma of een stap omhoog in rang gaat vaak gepaard met symboliek.
- Politie: Bij diploma-uitreiking ontvangen agenten hun badge. Promoties gaan vaak gepaard met het opspelden van strepen, soms door een collega of familielid.
- Brandweer: Veel korpsen vieren het afronden van opleidingen met een korpsavond. Een helm of rangteken markeert de nieuwe status.
- Defensie: Bij promoties worden nieuwe ranginsignes ceremonieel bevestigd. Bij officieren gebeurt dit vaak met de familie erbij. Ook het opspelden van vleugels of het uitreiken van een sabel hoort daarbij.
- Ambulance en handhaving: Diploma’s worden vaak individueel behaald. Een gezamenlijke viering of symbolische uitreiking zou hier een meerwaarde kunnen zijn.
Samen stil staan bij een mijlpaal versterkt motivatie en trots – zowel individueel als in het team.
5. Lokale gebruiken en rituelen
Naast de officiële tradities bestaan er ook informele rituelen die minstens zo krachtig zijn.
- Laatste rit of uitzwaai: Brandweercollega’s halen een gepensioneerde op met de wagen. Politiecollega’s vormen een erehaag. Ambulancecollega’s luiden soms symbolisch de laatste rit uit via de meldkamer.
- Waterdoop of “doopritueel”: Bij brandweer of defensie worden nieuwelingen na afronding van hun opleiding ludiek ‘gedoopt’ – soms letterlijk.
- Korpsvlaggen en challenge coins: Symbolen als een eenheidsvlag of erepenning winnen aan populariteit – ook binnen politie, brandweer en defensie.
Juist deze kleine rituelen zorgen voor continuïteit in het teamgevoel en geven kleur aan de dagelijkse praktijk.
6. Kansen voor andere uniformberoepen
Niet alle geüniformeerde beroepen hebben een lange traditielijn. Vooral bij ambulancezorg en handhaving liggen kansen.
Tradities ontstaan niet van bovenaf, maar groeien van binnenuit. Door ruimte te geven aan rituelen, ontstaat vanzelf een sterker korpsgevoel.
Tot slot
Tradities en ceremoniële gebruiken versterken de kernwaarden van geüniformeerde diensten: trots, verbondenheid en continuïteit. Van beëdiging tot herdenking, van ceremonieel uniform tot het vieren van mijlpalen – deze rituelen geven betekenis aan belangrijke momenten in een loopbaan.
Ze creëren verbinding tussen generaties en versterken de identiteit van het korps. Vooral bij relatief nieuwe diensten zoals ambulancezorg en handhaving kunnen doelbewust ontwikkelde tradities bijdragen aan een sterker korpsgevoel.
Tradities ontstaan niet van bovenaf, maar groeien van binnenuit en zijn niet ouderwets: maar tijdloos.
Door ruimte te geven aan ceremonie en symboliek, wordt de professionele cultuur verrijkt – essentieel voor wie dagelijks klaarstaat voor de maatschappij. Laten we ze behouden, versterken én – waar nodig – samen opnieuw vormgeven.
Jaarlijkse diplomering met familie